Houston, we’ve a problem
Ben je op de ene dag gespreksleider van een moreel beraad en komt er een mooi gesprek tot stand over ‘wat is het goede in deze situatie’. Twee dagen erna zit ik als deelnemer in een digitale meeting en word ik toch boos. Ik schrik van mijn heftige reactie en bel nadien met een collega deelnemer om mijn reactie te bespreken. Zijn opmerking is ‘je bent in je rechtvaardigheid geraakt’. In het onderzoek naar mijn rechtvaardigheid maakt dat ik een quote uit Apollo 13, in het geheugen gegrift van velen, als titel noem voor deze blog.
Even ter opfrissing, de Apollo 13 missie is niet geslaagd als ruimtereis en maanlanding, maar is wel de geschiedenis ingegaan als voorbeeld voor teamwork. Captain James Lovell sprak de woorden “Okay, I believe we’ve had a problem”. Op dat moment is het gehele team in Houston als één aan de slag gegaan om de bemanning veilig terug te brengen. Volledig dedicated aan de taak, geen gemakkelijke taak, maar zonder enige weerstand en enige discussie in de gelederen hierover.
Ik meen op te merken dat het woord probleem een probleem op zichzelf is. Een paar jaar geleden werd ik nogal eens gecorrigeerd als ik in een sessie het woord probleem noemde; ‘uitdaging bedoel je!’, werd er dan geroepen. Nee probleem bedoel ik, een uitdaging is echt wat anders dan een probleem. In die jaren besteedde ik er verder niet zoveel aandacht aan, we gingen verder, het leek een taalkwestie. De laatste maanden bekruipt me toch het gevoel dat het probleem van dit probleem ernstigere vormen aanneemt. De angst van deze tijden, het gemis aan contact en ontspanning via kunst en cultuur, maakt dat er een behoefte ontstaat en deze behoefte duurt langer en langer.
De eerder genoemde boosheid op een collega deelnemer ging over vermeende discriminatie, voor mij een zeer gevoelig onderwerp. Mijn woorden werden verdraaid en ten koste van mijn integriteit en rechtvaardigheid benut voor het eigen standpunt. Pfuhh, dat kost wel moeite om dan de stoïcijnse houding vast te houden. En toen ik na consultatie dus begreep dat het om ‘recht doen aan’ ging, toen kon ik verzachten en snapte ik mijn probleem beter en mijn reactie. Daar werd ik wel blij van, omdat ik nu veel beter kan inbrengen hoe ik in deze materie sta.
In de organisaties waar ik werk, zie ik regelmatig de grote struggle om het problemen deurtje volledig te openen. Voor de deurknop is aangeraakt, staan we al vaak in de actiestand. En hup, weer een extra activiteit erbij in deze drukke tijden. Met als effect extra werkdruk en het werkelijke probleem en bijbehorende behoefte worden niet ingevuld.
Of we praten wel over een situatie, maar voor ieder is het de zoveelste keer dat we het hierover hebben en er treedt geen verandering op. Ik merk dat in het melden van een probleem; in het inbrengen zit al een boodschap van ‘ik zeg het wel, maar er gebeurt toch niets mee’, soms gevolgd door een zucht. Beleefdheidshalve wordt er geluisterd, maar we raken elkaar niet. Uit mijn eigen ervaring reflecteer ik ook de grote invloed van emoties en de snelle gedachten bij die emoties. Emoties hebben we allemaal, de heftigheid geeft iets aan in welke mate het onderwerp je raakt. Maar de gedachten en snelle (re)acties zijn wel degelijk iets anders en daardoor wordt het werkelijke probleem niet onder ogen gezien.
Juist in deze tijden echt luisteren naar ons gevoel, naar de belangrijke informatie uit onze emoties. Hoe heftiger de emotie, hoe belangrijker de waarde die je hecht aan wat je emotioneert. En dat echt met elkaar onderzoeken. Ik durf te zeggen dat we vaak bij emoties schrikken en we niet goed weten hoe ermee om te gaan. Dat is zo jammer, want het negeren van emoties leidt tot energieverlies en verlies van betekenis geven aan.
Dat is wat ‘Houston, we’ve got a problem’ bij me oproept. Wagenwijd openzetten dat probleem, erin duiken, helemaal laten raken en dan met elkaar onderzoeken. Deze week nog, het aangaan is helender dan het rakelings raken en te snel in een oplossing of nog erger uitdaging denken. Als één team dit probleem met beide handen beetpakken. Als gespreksleider zo mooi om te begeleiden en de energie te zien toenemen.
Roeland ten Napel is een trainer en coach met een hotel management achtergrond en een brede blik op de wereld. Hij is een teamcoach, leidt gesprekken of morele beraden en doet individuele filosofische coaching. Zowel korte als uitgebreide trajecten. Roeland is creatief en zelf ook blijvend in ontwikkeling. Hij heeft zijn beroepsopleidingen gevolgd bij Phoenix, de UvA en ISVW.